Kısırlık, bir yıl boyunca düzenli ve korunmasız cinsel ilişkiye rağmen gebelik elde edilememesi durumudur. Hem kadın hem de erkeklerde görülebilen kısırlık, çiftlerin yaklaşık %10’unda belirgin bir neden bulunamadan ortaya çıkabilir. Özellikle 35 yaş ve üzerindeki kadınlarda doğurganlık azalabilir ve bu durum kısırlık riskini artırır.
Primer Kısırlık (Birincil İnfertilite): Kadının daha önce hiç gebelik yaşamadığı durumlarda görülür. Bu tür kısırlık genellikle doğuştan gelen üreme sistemi sorunlarından kaynaklanır.
Sekonder Kısırlık (İkincil İnfertilite): Daha önce başarılı bir gebelik yaşanmış olmasına rağmen, çiftin yeni bir gebelik elde edememesi durumudur. Sekonder kısırlık, önceki gebeliklerin ardından ortaya çıkan sağlık sorunları veya üreme organlarındaki değişiklikler nedeniyle meydana gelebilir.
Sebepsiz Kısırlık: Yaklaşık %22-28 oranında kısırlık vakasında belirgin bir neden bulunamaz. Bu durumda, yaşam tarzı değişiklikleri ve yardımcı üreme teknikleri gibi tedavi seçenekleri değerlendirilebilir.
Yumurtlama Problemleri: Yumurtlamanın düzensiz veya eksik olması gebeliği zorlaştırabilir.
Tüplerin Tıkanması: Fallop tüplerindeki tıkanıklık, yumurtanın rahime ulaşmasını engeller.
Endometriozis: Rahim içi dokusunun rahim dışında büyümesi, gebeliği engelleyebilir.
Hormon Bozuklukları: Hiperprolaktinemi ve tiroid sorunları doğurganlığı etkileyebilir.
Rahim Patolojileri: Rahimdeki yapısal bozukluklar gebeliği zorlaştırabilir.
Genital Enfeksiyonlar: Önceki enfeksiyonlar üreme organlarını etkileyebilir.
Yaş: İleri yaş, yumurta kalitesini ve rezervini azaltabilir.
Sperm Sayısının Düşüklüğü: Yetersiz sperm üretimi kısırlığa neden olabilir.
Sperm Kalitesi ve Morfolojisi: Sperm şekil ve hareket sorunları gebeliği zorlaştırabilir.
Sperm Kanallarının Tıkanıklığı: Kanallardaki tıkanıklık, sperm geçişini engelleyebilir.
Kimyasal ve Çevresel Faktörler: Kimyasal maddelere maruz kalma ve aşırı alkol, sigara tüketimi kısırlığı etkileyebilir.
Kısırlık tanısı koymak için hem erkek hem de kadın üzerinde çeşitli testler yapılır. Erkeklerde genellikle sperm analizi gerçekleştirilir. Kadınlarda ise hormon testleri, rahim ve yumurtalık muayeneleri, tüplerin tıkanıklığının kontrolü gibi tetkikler yapılır. Ayrıca, çikolata kisti, miyom veya polip gibi yapılar da araştırılabilir.
Tedavi yöntemi, kısırlığın nedenine bağlı olarak değişir:
Hormon Tedavisi: Hormon dengesizliklerini düzeltmek için kullanılır.
Cerrahi Müdahale: Tıkanıklık veya yapısal sorunları gidermek için cerrahi işlemler yapılabilir.
Aşılama: Sperm ve yumurtayı doğrudan rahme yerleştirme yöntemi.
Tüp Bebek (IVF): Laboratuvar ortamında döllenen embriyonun rahme transfer edilmesi.
Kısırlık Genetik Midir? Bazı genetik hastalıklar kısırlığa neden olabilir, ancak bu durum çoğunlukla önceden tanı alabilir.
Kısırlık, çiftlerin çocuk sahibi olma şansını etkileyen önemli bir sağlık sorunudur. Gelişmiş yardımcı üreme teknikleri sayesinde, birçok çiftin bebek sahibi olma şansı artmıştır. Uzman hekimler, kısırlığın nedenini belirleyerek en uygun tedavi yöntemlerini sunabilirler.